Aflevering 3: Een berg­wan­de­ling onder de grond

Hier gaan we wat dieper in op wat er gezegd wordt, en geven links naar meer bronnen van info. Toch nog vragen? Stuur ze naar ons!

• De dempende (top)laag (met een dikte van maximum 50 m) bestaat uit losse sedimenten (zie ook hier).
• Lees hier of hier meer over de geologie van Sardinië, i.h.b. hoe daar geen actief vulkanisme is.
• De getijden worden al gedetecteerd met huidige zwaartekrachtgolfdetectoren (zie een vermelding hier).
• Rudy vermeldt dat het Iberisch peninsula zich ongeveer 60 miljoen jaar geleden losrukte en ronddraaide (zie hier).
• Rudy behaalde zijn doctoraat bij het toenmalige NFWO, de voorloper van de huidige FWO (lees over de geschiedenis van het (N)FWO hier).
• De boorkernen van ca. 200m tot zelfs 350m onder de grond worden in Aubel opgeslagen (zie hier en hier). Leer ook hier meer over de boorcampagne.
• Het oud gebergte onder onze voeten in Leuven en Brabant (lees hier meer over de Vlaamse ondergrond).
• Het Booze-Le Val Dieu hoog is het geologisch interessant gebied waarin twee hoekpunten van de Einsteintelescoop waarschijnlijk gebouwd zouden worden (zie bijvoorbeeld Fig. 1 in deze publicatie of deze (Franstalige) publicatie). Hier zijn geen kalkstenen of dolomiet.
• Een derde hoekpunt zou misschien meer in het zuiden rond Henri-Chapelle kunnen terecht komen (zie hier en hier). Hier zijn wel kalkstenen, wat typisch meer grot- en breukvorming met zich meebrengt.
  Merk op: het is zeker nog mogelijk dat het derde hoekpunt op een ander locatie dan Henri-Chapelle terecht kan komen; de locatie is nog niet besloten!
• “Het grootste probleem is water”. Inderdaad, wat met het vele grondwater dat dagelijks weggepompt zal moeten worden zodat de detector niet onderloopt? Volgens Rudy zouden we het terug kunnen injecteren in de grond of zelfs kunnen gebruiken als drinkwater. Dat onderzoek loopt nog volop (zie hier).
• Per kilometer diepte stijgt de temperatuur met ongeveer 30 graden (zie hier).
• Gesteente uit de toekomstige tunnelboringen kan misschien hergebruikt worden om cement te maken (zie bijvoorbeeld het recent gestarte bETon onderzoeksproject, een samenwerking tussen kennisinstellingen en industrie).
• Binnen het ET-EMR Projectbureau is Johan Rutten duurzaamheidsmanager. Hem zien we terug in aflevering 8!
• In Plombières werd ooit lood en zink gewonnen (zie hier).
• KU Leuven staat bekend voor een speciaal laboratorium voor computer tomografie (zie hier).
• In de travertijnen (het witte gesteente van M (Museum Leuven)) kan je gefossiliseerde bacteriën zien (zie hier of hier).
• Rudy is nu “alles aan het doorgeven”. Veel van zijn taken binnen het Einsteintelescoop project worden opgenomen door Hannes Claes. Daarnaast onderzoekt ook professor Ruben Snellings duurzaamheid (bijvoorbeeld in het recente bETon project).
• In Luik zijn ze wereldleiders in ERT. ERT staat voor Electric Resistivity Tomography (zie hier voor de onderzoeksgroep aan de Universiteit van Luik, en hier voor uitleg over ERT).

Hier lijsten we enkele vragen op die kunnen dienen als aanzet tot discussie of verder opzoekwerk over de thema's in deze aflevering.
Merk op: we voorzien hier geen concrete antwoorden - kom je er niet uit? Zit je met een prangende vraag? Stel ze gerust via het podcast-contactformulier!

• Waarom is de ondergrond zo belangrijk voor een project als de Einsteintelescoop?
• Welke eigenschappen van gesteente maken een plek meer of minder geschikt om trillingen tegen te houden?
• Welke methodes naast boringen kan je gebruiken om de ondergrond te onderzoeken?
• Hoe zou je als geoloog beslissen wat de perfecte plek is om te bouwen? Hoe zou je (geologisch) beargumenteren welke regio (bij ons of in Sardinië) geologisch meer geschikt is? Hoeveel invloed denk je dat de geologische geschiktheid gaat hebben op de uiteindelijke beslissing over de locatie van ET?
• Geef de voor- en nadelen van de ondergrondse waterproblematiek. Welke zijn volgens jou de belangrijkste, en hoe kan je de nadelen toch nog in voordelen omzetten (bijvoorbeeld door grondwater te gebruiken als drinkwater)?
• Stel dat je een boorkern als tijdmachine kan gebruiken. Naar welk geologisch tijdperk zou jij willen terugkeren, en waarom?
• Stel dat een land of regio géén hoekpunt krijgt. Zou dat de bereidheid om geld of steun te geven verminderen? Denk je dat het belangrijk is voor elk land en/of elke regio dat er een hoekpunt op hun grondgebied komt? Wat zijn de voor- en nadelen van een hoekpunt in eigen land/regio?
• Rudy weigert naar de VS te reizen uit principe. Vind jij dat wetenschappers zich ook moeten laten leiden door persoonlijke principes, of moet wetenschap altijd boven zulke keuzes staan?
• Het (N)FWO heeft Rudy zijn doctoraat gefinancierd, zoveel jaar geleden. Vind jij dat onderzoekers die vroeger steun kregen (bijv. van FWO) later een verplichting hebben om “iets terug te doen” voor de maatschappij? In hoeverre had Rudy een (morele) verplichting om mee te doen aan dit project?
• Wat als tijdens de boringen blijkt dat de ondergrond toch niet stabiel genoeg is om ET bij ons te bouwen?
• Wat als geologen van verschillende landen verschillende conclusies trekken over de ondergrond? Hoe beslis je dan wie gelijk heeft?