ET Roadshow: Uitgebreide info scholenprogramma
Hier vind je uitgebreide info over het scholenprogramma van de ET Roadshow.
Activiteiten in detail
Het scholenprogramma bestaat uit:
- Lezing: De Einsteintelescoop – Een nieuw venster op het heelal (1u)
- Bezoek aan de interactieve expo
- Tweede lezing/workshop (1u), keuze uit:
Hieronder vind je meer informatie over elk van deze onderdelen.
In totaal duurt het programma ongeveer 3 uur, inclusief een uur bezoektijd aan de expo. Het startuur en de precieze timing kunnen per universiteit verschillen; kijk daarom telkens op de specifieke pagina van de betreffende universiteit.
ET lezing: waarover?
Deze lezing legt uit wat de Einsteintelescoop is en hoe hij zwaartekrachtgolven meet. Je maakt kennis met de uiteenlopende wetenschappen en technologieën die dit project samenbrengt: van fundamentele fysica tot high-tech engineering.
Aan bod komen onder meer:
- Newtons zwaartekracht en de grenzen van klassieke natuurkunde.
- Van elektromagnetisme tot relativiteit en een ‘rekbare’ ruimtetijd.
- Het ontstaan en detecteren van zwaartekrachtgolven.
- Hoe een interferometer werkt en waarom extreme precisie nodig is, en hoe we met ingenieuze technieken omgaan met verschillende ongewenste bronnen van ruis zoals trillingen.
- Bronnen van zwaartekrachtgolven zoals zwarte gaten, neutronensterren, supernova’s en de oerknal.
- Filteren van ruis en herkennen van signalen in meetdata.
- De maatschappelijke en economische betekenis van Big Science en ET.
Deze lezing is gericht op leerlingen van de derde graad secundair onderwijs in wetenschappelijke richtingen (doorstroom en dubbele finaliteit). Andere richtingen (en leerlingen tweede graad) zijn welkom, al wordt meestal voorrang gegeven aan deze leerlingen bij de inschrijvingen.
ET lezing: door wie?
De lezing wordt verzorgd door Daniel Mayerson en Annelien Vekemans van het Einsteintelescoop-Vlaanderen projectteam. Beiden zijn ook verantwoordelijk voor de wetenschapscommunicatie en de coördinatie van schoolbezoeken.
Dr. Daniel Mayerson is instituutscoördinator van het Leuven Gravity Institute (KU Leuven) en verantwoordelijke voor wetenschapscommunicatie bij Einsteintelescoop-Vlaanderen. Hij is theoretisch fysicus, gespecialiseerd in zwarte gaten en zwaartekrachtgolven. Daniel groeide op in Antwerpen en behaalde na zijn studies aan de KU Leuven zijn doctoraat in Amsterdam. Daarna deed hij jarenlang onderzoek in Michigan (VS) en Parijs (FR), voor hij terugkeerde naar België.
Zijn missie is zijn enthousiasme en verwondering over wetenschap – en vooral over de Einsteintelescoop – te delen met iedereen in Vlaanderen. Zo organiseert hij al jaren een wetenschappelijke zomerschool voor middelbare scholieren in Leuven, en verzorgt hij samen met Bert Vercnocke ook een podcast rond de Einsteintelescoop.
Annelien Vekemans is doctoraatstudent aan het Leuven Gravity Institute en doet onderzoek naar zwarte gaten en hun structuur binnen holografische theorieën. Ze heeft een hart voor het uitleggen van complexe wetenschap aan leergierige jongeren – van kleuters tot laatstejaars middelbaar. Al jaren reist ze door Vlaanderen om middelbare scholen te bezoeken in het kader van het Scientist@School-programma. Sinds kort coördineert en verzorgt Annelien ook schoolbezoeken voor de Einsteintelescoop.
ET expo
De expo combineert informatieve panelen met interactieve opstellingen, zoals:
- VR-brillen: Een VR-reis door de Einsteintelescoop of een neutronenster.
- "Black hole camera": Hoe zou je eruit zien achter een zwart gat?
- Vind zelf botsende zwarte gaten in gesimuleerde meetdata.
- Bedien zelf een mini-Einsteintelescoop interferometer.
Veel van deze opstellingen zou je al wel eens gezien kunnen hebben op bijv. het Nerdland festival of het FTI festival.
Elke universiteit vult de expo aan met eigen standen, panelen of demonstraties. Vaak wordt er ook informatie gedeeld over de wetenschappelijke en technische opleidingen die aan de gastuniversiteit gevolgd kunnen worden.
Socio-economische impactquiz
De Einsteintelescoop is meer dan wetenschap alleen: hij is ook een bouwproject van formaat, een high-tech magneet en een Big Science-icoon. In deze quiz denken leerlingen op interactieve wijze na over de brede impact van ET op economie en maatschappij.
Deze lezing is bedoeld voor leerlingen derde graad secundair (doorstroom of dubbele finaliteit). In het bijzonder zal deze activiteit ongetwijfeld boeiend zijn voor leerlingen met ook een economische interesse.
De socio-economische impactquiz wordt afwisselend gegeven door verschillende experten in valorisatie en innovatie van het Einsteintelescoop-projectteam en POM Limburg.
ET onderzoekspraatjes
In korte praatjes geven onderzoekers van de gastuniversiteit een blik in hun eigen Einsteintelescoop-gerelateerd onderzoek. Mogelijke thema’s zijn onder meer:
- Fundamenten van zwaartekracht.
- Bouw van ondergrondse vacuümbuizen.
- Data-analyse van zwaartekrachtgolven.
- Kosmologische modellen.
- Zwarte gaten in het heelal.
- Nieuwe chiptechnologie voor trillingsvrije en cryogene omgevingen.
De precieze invulling varieert per universiteit en per sessie. Zodra programma’s bekend zijn, verschijnen ze op de universiteitspagina’s.
Welke voorkennis is vereist, en hoe kan ik mezelf/mijn klas best voorbereiden?
Leerlingen derde graad in wetenschappelijke richtingen hebben zeker de nodige voorkennis. Voor de socio-economische impactquiz is geen economische voorkennis vereist.
Voorbereiding is niet noodzakelijk, maar kan de ervaring verrijken.
Een leuk idee is om vooraf met de klas de 12 minuten durende film Spacetime te bekijken – je vindt hem hieronder.
Eventueel interessante thema’s om voor de ET Roadshow kort te herhalen zijn:
- Golven, en in het bijzonder interferentie van golven.
- Zwaartekrachtswet van Newton (optioneel: gravitatiewet van Newton).
- Kernfusie en -fissie, i.h.b. nucleaire bindingsenergie.
- Warmte als microscopische trillingen.
(Bovenstaande onderwerpen staan van meest naar minst belangrijk gerangschikt.)
Is er (les)materiaal waar ik na de Roadshow mee aan de slag kan?
Er zijn verschillende mogelijkheden om in de klas dieper in te gaan op de Einsteintelescoop!
Podcast "Einsteintelescoop: ET voor de vrienden"
In deze podcast gaan Daniel Mayerson en Bert Vercnocke dieper in op verschillende aspecten van de Einsteintelescoop. Er zijn 11 afleveringen van elk ca. 20 minuten. De eerste afleveringen worden gelanceerd op 15 september en alle afleveringen zullen beschikbaar zijn tijdens de ET Roadshow.
Vanaf aflevering 5 komt de socio-economische impact uitgebreid aan bod.
Elke aflevering bevat ook specifieke (open) discussie- en opzoekvragen, bedoeld om leerlingen aan het denken te zetten. Deze vragen kunnen dienen als aanzet voor extra klassikale discussies of individuele werkjes over verschillende aspecten van de Einsteintelescoop en de vele wetenschappelijke disciplines die daarbij komen kijken.
Lesmateriaal
Er worden verschillende lesmodules en STEM-projecten ontwikkeld rond thema's van de Einsteintelescoop. Denk aan:
- Relativiteit
- Data analyse
- Dempingen van trillingen
- Geologische onderzoeksmethodes
- Socio-economische impact van Big Science
Wanneer deze beschikbaar zijn vind je hier een link. Wil je op de hoogte blijven wanneer deze lanceren? Geef ons een seintje!
Voorlopig vind je op deze pagina al wat we verzameld hebben van lesmateriaal. Leer bijv. hoe je met je leerlingen zelf een interferometer kan maken voor slechts ~30 EUR aan materiaal!
Socio-economische impactstudie
Econopolis voerde onlangs een uitgebreide studie uit naar de verwachte economische impact van de Einsteintelescoop in Vlaanderen.
Lees hier meer (inclusief een link naar de volledige studie)
Andere activiteiten voor scholen
Krijg je nog niet genoeg van de Einsteintelescoop? Kijk eens op onze algemene scholenpagina en/of contacteer ons om een bezoek van het Einsteintelescoop-projectteam te regelen.
Film "Spacetime"
De film Spacetime, gemaakt door het Dutch Black Hole Consortium, geeft een spannende inleiding van 12 minuten tot zwaartekrachtgolven en de Einsteintelescoop. De film in de klas bekijken is een uitstekende teaser voor een bezoek aan de ET Roadshow!